BIJLAGEN VERZORGEN BIJENTEELTBIJEN

bijlage 1  "ONS"  SCHEMA

bijlage 2  OVERZICHT PRAKTIJK LESSEN

bijlage 3  SYSTAMETIEK VAN HET DIERENRIJK

bijlage 4  TYPEN BIJEN IN EEN HONINGBIJEN VOLK (de kasten)

bijlage 5  ONTWIKKELING VAN EI TOT BIJ

bijlage 6  DE BIJENSTEEK

bijlage 7  HET GEREEDSCHAP EN KLEDING VAN DE IMKER

bijlage 8  DE SPAARKAST

bijlage 9  TABEL MET AANTAL KWISPELDANSEN T.O.V.AFSTAND TOT DE VOEDSELBRON

bijlage 10  ENIGE ANATOMIE BLADEREN

bijlage 11  ENIGE STUIFMEEL KORRELS

bijlage 12  KASTKAART VOORBEELD

bijlage 13  BLOEMEN EN PLANTEN

bijlage 14  HONING BOTTELEN

bijlage 15  ik ben gek op tabelletjes!!!!

bijlage 16  waarom kom ik de naam Ambrosius steeds weer tegen?

Praktijk les 1  EEN WERKPLAATS  LES

•  - Bijenkast en imkergereedschap; kap, beroker, sluier, raampjeslichter, kastkaart, bijenveger
•  - Raampjes timmeren en bedraden; demonstratie en instructie,  zelfwerkzaamheid
•  - Kunstraat inzetten, gewalst en gegoten.

•  - Vliegplankwaarneming; stertselen, ventileren, wachtbijen.
•  - Voorjaarsinspectie , uitwinteren
•  - Honingkamers, raathoning secties
•  - Controle van de volksterkte, voedseltoestand, moerechtheid, kwaliteit van de raten
•  - Schuifla inspecteren en reinigen

•  - Vliegplankwaarneming, stuifmeelhalers, verzamelen stuifmeel met simpele pollenval
•  - Kleurvergelijk van de pollen, nuttigen!!
•  - Kastkaart informatie
•  - Controle van de volken
•  - Waarnemen eitjes, larven, poppen

•  - Koningin opzoeken, evt merken en evt knippen.
•  - Observatiekast waarneming, hofstaat, bijendans
•  - Doppenraampje prepareren

•  - Volk klaarmaken voor ontvangst doppen

•  - Doppen inhangen

•  - Controle op aanname

•  - Vergers/vleigers maken

•  - Jonge moer controle, zonodig ..raampje eitjes inhangen

• - Voorkomen dat de veger/vliegers gaan zwermen, broedafname, ruimte geven

•  - Honingafname, slingeren
•  - Controle vergers/vliegers

•  - Drachtplanten
•  - Controle vegers/vliegers, najaar vereniging???
•  - Merken moeren
•  - Voedselvoorraad schatten

•  - Zwakke volken verenigen, krant methode
•  - Winterklaar maken; vliegopening verkleinen, slechte raat er uit, vulblokken,
•  - Voeren, enz
•  - Zonnewas smelter

•  - Voedselvoorraad opnemen , broednest beoordelen
•  - Voerbakken afnemen, schoonmaken

Hoofdafdelingen:

• 1. Eencelligen
• 2. Sponsen
• 3. Holtedieren
• 4. Stekelhuidigen
• 5. Weekdieren
• 6. Platte en ronde wormen
• 7.  Ringwormen
• 8. Geleedpotigen
• 9. Gewervelde dieren

• 1. Kreeftachtigen
• 2.  Spinachtigen
• 3. Duizendpoten
• 4. Insecten (insecta)

• 1.  Vleugelozen (springstaaten, zilvervisjes)
• 2. Schiltvleugeligen (kevers)
• 3. Schubvleugeligen (vlinder, motten)   (Lepidoptera)
• 4.  Twee vleugeligen (vliegen, motten)
• 5. Half vleugeligen (wantsen, luizen)
• 6. Rechtvleugeligen (sprinkhanen, krekels)
• 7.  Vliesvleugeligen (bijen)   (hymenoptra)

• 1. Bij-achtigen (Apidea)
• 2. Wesp-achtigen
• 3.  Graafwesp-achtigen
• 4. Mier-achtigen

• 1.  Bijen (apis)
• 2.  Hommels (Bombus)

• 1. Honingbijen (Apis mellifra)
• 2  Oosterse honingbijen  (Apis indica)
• 3. Dwergbijen (Apis florea)
• 4. Reuzenbijen (Apis dorsata)

KONINGIN,   MOER

• - vruchtbare vrouwelijke bij
• - paart in de eerste weken van haar bestaan (voorjaar, zomer) met meerdere darren
• - legt in haar leven zeer veel eitjes; 1000-2000 per dag
• - kan 4 - 5 jaar oud worden
• - er is maar EEN moer in een volk aanwezig (uitzonderingen daargelaten)

• - onbevruchte vrouwelijke bij
• - verschil tussen "zomer" en "winter" bijen
• zomer bijen worden ongeveer 6 weken oud, taakverdeling: 3 weken huiswerk; 3 weken vlieg of haalbij, winterbijen leven ongeveer 6 maanden.
• 'n werksterbij kan bij het ontbreken van koninginnen feromoon haar eierstokken ontwikkelen en (onbevruchte!! dus darren) eieren leggen.
• - aantal zomerbijen ± 60.000;   winterbijen ±15-20.000

• - mannelijke bijen
• - bevruchten de koningin (en sterven daaraan)
• darren zijn alleen in het voorjaar en zomer aanwezig, ongeveer 500 - 1000 per volk

Verhouding tussen de broed is: eitjes : larve : pop 3 : 6 : 12 of te wel 1 : 2 : 4

Verhouding OPEN-   t.o.v.  van GESLOTENBROED 3 : 4

Maatregelen om het steken van bijen zoveel mogelijk te voorkomen

• - Stoot niet tegen de kast
• - Blaas, alvorens de kast te openen, een beetje rook in de kast
• - Maak geen snelle bewegingen
• - Laat geen raampje uit je handen vallen
• - Zorg dat je geen vreemde luchtjes bij je hebt; alcohol, parfum, after shave, zweet

Wat te doen als je gestoken wordt?

• - Als je gestoken wordt, wordt de angel door je huis gedrukt
• - Als de bij daarna wil wegvliegen, wordt de angel plus gifblaas uit het achterlijf gerukt
• De angel heeft weerhaken  (Wespen angels hebben dat niet)
• - Verwijder de angel met gifblaas door ze met een mesje of kastbeitel of nagel weg te schuiven
• - Het beste is ZO SNEL MOGELIJK te handelen; het gifblaasje kan zelfstandig doorpompen.

Mogelijke gevolgen van de steek:

• 1  - Algemene vergiftigingsverschijnselen
• - lichaamdeel wordt dik en blijft een paar dagen pijnlijk
• - volgende steken worden steeds minder pijnlijk
• - na een jaar voel je alleen nog speldenprikken
• 2  - evt. overgevoeligheid reactie
• Een of meer van de volgende verschijnselen:
• - misselijkheid
• - braakneiging
• - stemverlies
• - maagkrampen
• - moeilijkheden bij ademen
• - moeilijkheden met slikken
• - bewusteloosheid

Mensen met een overgevoeligheid voor bijengif, kunnen op doktors recept, een speciale zelf injectie apparaat aanschaffen met een afdoende tegengif. (DE EPIPEN)

** wordt van U verwacht bij deelname aan de cursus

Bijenkap of sluier**
Elke bescherming over het hoofd gemaakt van gaas is voldoende.  Wel ZWART. De meest eenvoudige is een stuk vitrage doek. Maar veelal zal een speciaal daarvoor geweven matriaaal optimaal zijn. Sluiers zijn er in vele vormen en maten, tot RVS toe. Sluiers zijn er voor geen hinderlijke gevolgen te hebben van een bijensteek bij het oog of keel.   (Bijensluier geschikt voor hoed of tropenhelm fl. 29,50)(bijenkap met vizier en pijpgat fl.19,50)

Imkerjack**
Een imkerjack is een kort ( tot over het middel ) jack van stevig katoen. De sluier is meestal geintregeerd. Moet wel van lichte kleur zijn; naturel of wit. Met elastiek bij de polsen. Wassen gaat wat moeilijk met de aangenaaide sluier!!   (Imkerjack met kap fl. 54,50)

Overall**
Vele imkers dragen graag een overall. Met losse sluier. Dat je hem ook kan gebruiken als je andere klussen doet met bijenmateriaal. Met elastiek bij de polsen. Op den duur zullen ook de propolis vlekken niet verdwijnen bij een wasbeurt. (imkeroveral fl. 72,50)

Beroker
Berokers zijn er in 3 uitvoeringen:
 - de Dathe pijp (klein model fl. 49,95)(groot model fl. 52,95)
 - een blaasbalg app. (vanaf fl. 39,50 tot fl. 46,50)
 - de zg Vulkaan roker (fl. 97,50)

Brandstof voor de roker
Vaak "bijen"tabak, maar ook pluimen van de fluweelboom, vermolmd (wilde)hout, gedroogde dennennaalden.

Raampjes beitel
Een schroevendraaier is ONBRUIKBAAR als kastgereedschap. De platte beitel van verenstaal is het best geschikt. Ook bruikbaar als schraper voor wasranden en propolis. (Beitel, Wageningen model. Fl. 9,95)

Bijenveger
Speciale vegers zijn daarvoor te koop, maar een flinke vogelveer of vogelvleugel doet het werk net zo goed.

Handschoenen 1
Omdat het werken met handschoenen het juiste gevoel voor het voorzichtig hanteren van raampjes en kasten in de weg staat. MOET HET WORDEN AFGERADEN. Echter moet men een bepaalde actie "af" maken, en het volk is in helse staat, dan toch liever een paar handschoene achter de hand. Bruikbaar zijn gewone werkhandschoenen, maar er zijn speciale leren handschoenen te koop. De geplastificeerde werkhandschoenen zoals ze veelal door dieseltankers worden gebruikt voldoen ook uitstekend. Vanzelfsprekend moet de aansluiting handschoen-mouw sluitend zijn.

Handschoenen 2
Omdat je onherroepelijk propolis aan je handen zal krijgen, wat niet met water te verwijderen is, dragen veel imkers de chirurgen (latex; allergie) handschoenen, enig gevoel voor wat je doet is nog aanwezig. En na afloop gooi je ze weg.

Laarzen**
Bijen die op de grond vallen klimmen met voorkeur omhoog in donkere plakkenÖÖ.broekspijpenÖ.laarzen zijn daarvoor optimaal.
 

Er bestaan vele kasten, ieder met zijn specifieke maten
Bekenden zijn Simplex, WBC-kast, Dadant, Langstroth, Alberti, Mo-Bee-Hive, Kempische kast, Duitsch Normal (DN) , Spaarkast

90 % van de Nederlandse imkers gebruiken een SPAARKAST
Dadant komt ook veel voor; en in het oosten van het land zullen velen een Duitse maat/kast gebruiken.

De Nederlandse spaarkast is een kast gebouwd om het raampje uit een geïmporteerde Engelse kast. Die engelse kast werd gefabriceerd door William Brought Carr , de WBC kast. Ook daarvan is de simplex kast afgeleid; een dubbelwandige kast. (zonder opvulling van de tussenruimte)

Voor de Spaarkast bestaat een Nederlands NORMBLAD. N1061-50

De SPAARKAST wordt gemaakt in:
-  redceder hout  (18 mm. de buitenmaat wordt dan 421 x 473 mm)
-  watervast multiplex (WBP)
-  polystyreen

De kast bestaat uit:
- Bodem, Tegenwoordig over een groot gedeelte voorzien van gaas van 2 mm.  Gaasbodem, varroa bodem.

- Broedkamers. Hoogte 228 mm, 22,8 cm (België: hoogsel of randen)

- Honingkamers. Hoogte 150 mm., 15 cm.

Veelal worden in de kamers z.g. afstandstrippen gemonteerd een aluminium strip met uitsparingen voor de 22 mm dikke raampjes. Ook is het mogelijk om een gladde strip te monteren en op de raampjes een voorziening te maken om de bijenruimte nauwkeurig te kunnen  handhaven.
De binnenmaat van de kast is zo dat er 11 raampjes in kunnen, wat ook de voorkeur verdient (al mijn broedkamers hebben die maat)
Maar veelal worden er 10 ingedaan om het hanteren iets gemakkelijker te maken (lastiger voor de bijen)
In de honingkamer kunnen wel beter 10 raampjes, zelf 9 is geen probleem.

- Dekplank; een 12 mm dikke multiplexplaat met gat voor een speciale kunststof voerbak.

Voerbak (tegenwoordig meestal van kunststof; goed voor  7 liter; of klein model 2 liter)
Een ±10 cm hoge houten bak, zo groot als de hele kast, met mogelijkheid om ongeveer 10 liter suikerwater op te nemen
 Een constructie aan een zijde voorkomt dat de bijen in de siroop verdrinken.

- Deksel, meestal met aluminium dekplaat.

 * NOOT.  Beetje onhandig is dat de bijenruimte tussen de kamers nogal aan de grote kant is, waardoor bouwen van broedcellen tussen de raampjes vaak voorkomt.!!

Prijs van een complete** Spaarkast in redceder bij "het Bijenhuis", Wageningen. (peil 2000)  Fl. 312,95
** gaasbodem, dak, 1 broedkamer, 1 honingkamer, dekplank.

Raampjes staan in de spaarkast altijd haaks op de vliegopening. Koude bouw dus.

Het volk is dus alleen vanaf boven te benaderen.

Een bekende kunststof kast is de z.g. Segenberger kast.
De naam Segenberger is afgeleid van  Noord Duitse plaatsje "Bad Segenberger", aldaar werd de kast ontwikkeld door de plaatselijke imkerschool.
De Dhr. Postma, uit Schildwolde (Gr.)  heeft de kosten (veel geld!!!) geïnvesteerd om door de fabrikant een BROEDKAMER in simplexmaat te laten produceren. Alle andere onderdelen zijn standaard.
(Dhr. Postma     Kampenslaan 8   9626 TE Schildwolde    tel.: 0598-421455 )
De Segenberger is een vierkante kast; door de losse bodem kan zowel koud als ook warmbouw worden toegepast
Voordeel: licht in gewicht
Nadeel: kwetsbaar, lastig schoon te houden (geen beitel, geen uitvlammen)

De Heidebloem     de Imkervereniging uit Hoogeveen

Vereniging ter Bevordering der Bijenteelt in Nederland
sub - vereniging Hoogeveen  de HeidebloeM
secretariaat:   Kerkweg 1  7921 RP  Zuidwolde

Correspondentie  adres   :    Oude Wijk 7   7911 TG  Nieuweroord.

 *************************************************************************************
Drachtplantenkalender.

BLOEITIJD (gemiddelden)

Stuifmeelkleuren van verschillende Drachtplanten.

Sneeuwklokje     oranje
Koolzaad     lichtgeel
Hazelaar     oker
Acacia      kleurloos
Krokus      fel oranje
Distel      violet
Heide      grijs
Wilgenroosje     leiblauw
Kastanje     steenrood
Zonnebloem     diep geel
Framboos     grijs
Herfstaster     oranje
Appel      vuilgroen
Kruisbes     groengeel
Reseda      rood
Taxus      cremegeel
Moerasspiraea     lichtgroen
Peer      grauwgroen
Gewone beuk     bleekgeel
Berenklauw     vuilgeel
Speenkruid     geeloranje
Guldenroede     goudgeel
Paardebloem     vurig oranje
Kers      bruin
Brem          hele lijf geel
Phacelia     diep paars
Maïs      geel
Springbalsemien     lichtgrijs lijf/oprug
Papaver     zwart
Aalbes      groengeel
Klaver      bruin
Esdoorn     zeer lichtgeel
Kogeldistel     geel
Teunisbloem     slierten geel
Toorts      oranje
Rode beuk     koperkleurig
Asperge     oranje
Klimop      dofgeel

Drachtplanten, bloemen, bomen en heesters.
Drachtplanten zijn planten die stuifmeel en nectar voor onze bijen kunnen leveren.

Bomen
Esdoorn, Paardekastanje, Tamme Kastanje, Appel, Pruim, Kers (Zoete), Wilg Acacia, Trompetboom, Honingboom, Linde en Vuilboom

Heesters
Dwergkwee, Cotoneaster Horizontalis, Brem, Olijfwilg, Kamperfoelie, Mahonie, Ribes Kruisbes, Fluweelboom, Gele Kornoelje, Rosa Rugosa, Rosa Canina, Rosa Rubiginosa, Sneeuwbes, Wilde Wingerd, Spirea en Vuurdoorn

Bollen/Knollen
Winterakoniet, Crocus, Sneeuwklokje, Blauwe Druif, Tulipa Tarda, Dahliaís (Mignon), Herfststijlloos en Ster/Boshyacint

Klimplanten
Klimop, en  Wilde Wingerd

Vaste Planten
Arabis, Kruipendzenegr., Schoenlappersplan, Wildemanskruid, Dopheide, Winterheide, Struikheide, Sneeuwroem, Ossentong, Zijdeplant, Klokjesbloem, Keizerskroon, Kogeldistel, Zonneroosje, Zonnekruid/Helenium, Kattekruid, Kattestaart  en Salie.

Vetplanten
Herfstaster, Lavandel, Marjolein, Guldenroede, Hertshooi, Thijm Munt, Citroenmelisse, Wijnruit, Longkruid, Campanulaís, Bieslook, Sedum, Liatris, Salie, Lamsoor, Jacobsladder, Primula en Speenkruid

Neem altijd enkelbloemige varieteiten. Dubbele en gevulde bloemen zijn voor bijen waardeloos, omdat ze niet bij het hart van de bloem kunnen komen.

Eenjarige planten
Borage, Phacelia, Mosterd, Boekweit, Slangekruid, Reseda, Odorata, Bladramenas, Incarnaatklaver, Afrikaantjes /  (Enkelbloemig), Korenbloemen, Zonnebloemen, Campanulaís, Kaasjeskruid, Lavatera, Bladramenas, Moerasbloempje, Spurrie, Springbalsemien, Dille, Karwij  (Kummel), Tuinboon, Klaproos, Slangekruid, Hondstong, Scheefkelk en Slaapmutsje

Tweejarig Planten
Honingklaver, Judaspenning, Kaardebol, Muurbloem, Stokroos (Enkel), Peterselie, Selderie, Mariadistel, Teunisbloem, Toorts en Wolfsmelk

TIP : Knip van een wilg enkele takken met zilverachtige katten. doe dat met een snoeischaar anders breken de verniel je de boom bij het eraf trekken van de takken. Zet de takken in een vaas met water in de warme kamer. Weldra verschijnen de gele, manlijke katjes, die veel stuifmeel geven. Als de katjes uitgebloeid zijn, laat ze dan nog enige tijd staan. Er komen dan wortels aan de takken. Plant ze met wortel en al in de tuin. Een nieuwe wilgenstruik is geboren.

Honing bottelen:
  verwijdt zoveel mogelijk insluiting van luchtbellen.
  Niet direct op een koude plaats zetten, zodat de evt.toch nog ingesloten lucht kan opstijgen

Oppotten:
Etiket eisen door de waren wet gevat in ALGEMEEN AANDUIDINGS BESLUIT:
  - gewicht in grammen (wat je aangeeft moet er ook inzitten)
   - naam en adres aanbieder
   - het woord: honing
   - code zodanig dat de partij terug te vinden is
   - de zin (afkorting <THT> VERBODEN): ten minste houdbaar tot:
     vuistregel vochtgehalte 20% dan 3 maanden
     vuistregel vochtgehalte 19% dan 6 maanden
     vuistregel vochtgehalte 18% dan 12 maanden
     vuistregel vochtgehalte 17% dan 2 jaar

Volgende aanduidingen mogen:
  - botanische herkomst (de honing moet dan overwegens (smaak, chemisch en microscopisch) van de aangegeven herkomst zijn)
  - geografische aanduiding (de honing MOET dan VOLLEDIG van de aangegeven herkomst zijn)

Botanische herkomst:
Alleen vast te stellen na determinatie van de stuifmeelkorrels in de honing
  tamme kastanje, phacelia, vergeet-me-niet: meer dan 90 % van deze stuifmeelkorrels
   koolzaad, klaver, fruit: meer dan 45 % van deze stuifmeelkorrels
   vossebes, borage, crambe en distel: meer dan 30% van deze stuifmeelkorrels
   acacia (Robinia), linde: meer dan 20% van deze stuifmeelkorrels .

overige voorschriften voor honing:
de naam RAATHONING: honing die door de bijen is opgeslagen in de gesloten cellen van maagdelijke door henzelf gemaakte raten zonder broed, en die in hele raten of
delen daarvan worden verkocht.

de naam BROKHONING: honing die één of meer brokken raathoning bevat.
de naam LEKHONING: uitsluitend honing verkregen door het laten uitlekken van ontzegelde raten zonder broed.
de naam SLINGERHONING: uitsluitend honing verkregen door het centrifugeren van ontzegelde raten zonder broed.
de naam PERSHONING: uitsluitend honing verkregen door het samenpersen van raten zonder broed, zonder verwarming of bij matige verwarming.

VOORWAARDEN:
a. het schijnbaar gehalte aan reducerende suikers, uitgedrukt in invertsuiker, moet bij nectarhoning ten minste 65% en bij honingdauw, al dan niet vermengt met nectarhoning, ten minste 60 % bedragen.
b. het gehalte droge stof moet tenminste 79% bedragen, met uitzondering van heidehoning, van klaverhoning en van bakkeshoning of industriehoning waarbij dit gehalte ten minste 77% bedragen.
c. het schijnbaar gehalte aan saccharose mag bij honingdauwhoning al dan niet vermengd met nectarhoning, bij lavendelhoning, bij honing van Robinia pseudo acacia L en Banksia menziesii ten hoogste 10% en bij de overige honingsoorten ten hoogste 5% bedragen.
d. het gehalte aan niet in water oplosbare stoffen mag bij pershoning ten hoogste 0.5% en bij de overige honingsoorten ten hoogste 0,1% bedragen.
e. het gehalte aan minerale stoffen (asgehalte) mag in honingdauwhoning, al dan niet vermengd met nectarhoning, ten hoogste 1% en bij de overige honingsoorten ten hoogste 0.6% bedragen.
f. het gehalte aan vrije zuren mag ten hoogste 40 milli-equivalenten per kilogram bedragen.
g. het gehalte aan hydroxymethylfurfural (HMF) mag ten hoogste 40 milligram per kilogram bedragen.
h. honing met een gering natuurlijk enzymgehalte en een gehalte aan HMF van ten hoogste 15 milligramm per kilogram moet een amylase-index hebben van ten minste  3; bij de overige honingsoorten moet de amylase-index ten minste 8 bedragen

A B
gering enzyme gehalte overige enzyme gehalte
HMF < 15 HMF > 15
amylase-index 3 3 amylase-index 3 8

"St Ambrose, Bishop of Mediolanum (Milan).
This great Father of the Orthodox Church was of eminent parentage. His father was the imperial governor of Gaul and Spain, and a pagan, while his mother was a Christian. While he was still in his cradle, a swarm of bees once settled on him, left some honey on his lips and flew off; and, while still a child, he thrust out his hand and said prophetically: 'Kiss it, for I shall be a bishop!' On the death of his father, the Emperor made him governor of Liguria, of which province Milan was the chief city. When the bishop of Milan died, there was great dissention between the Orthodox Christians and the heretical Arians about the choice of a new bishop. Ambrose went into the church to keep order, this being his responsibility. Thereupon, a child at its mother's breast cried out: 'Ambrose for bishop!'  All the people took this to be the voice of God, and unanimously elected Ambrose as their bishop, although it was against his will. Ambrose was baptised, and passed through all the necessary ranks in one week, and was consecrated bishop. In this capacity, he strengthened the faith of the Orthodox, restrained heretics, adorned churches, spread the Faith among the pagans, wrote many instructive books and was an example of a true Christian and a true shepherd. He also composed the Te Deum, the great hymn of thanksgiving. This renowned hierarch, who was visited by people from distant lands for his wisdom and gracious words, was very austere in his personal life, being no stranger to toil and full of good works. He slept little, worked and prayed constantly and fasted every day except Saturday and Sunday. God therefore permitted him to witness many of His wonders, and to perform many himself He discovered the relics of Ss Protasius, Gervasius, Nazarius and Celsus (see Oct. 14th). Humble before lesser men, he was fearless before the great. He reproached the Empress Justina for heresy, cursed Maximus for tyranny and murder and forbade the Emperor Theodosius to enter a church until he had repented of his sin. He refused to meet the powerful Eugenius, the self-styled Emperor. God granted this man, who was so pleasing to Him, such grace that he could raise the dead, drive demons from men, heal the sick of every ailment and see into the future. He died peacefully at daybreak on Easter Day in the year 397."

  

terug   naar boven